W diagnostyce niepłodności męskiej kluczowym elementem są: badania nasienia, morfologia oraz badania genetyczne wykonane z krwi. Diagnostykę należy zacząć od sprawdzenia obecnego stanu zdrowia na podstawie wywiadu i podstawowych badań krwi - morfologii. W dalszym etapie niezbędne jest przeprowadzenie badań nasienia. W zależności od wyników badań podstawowych, zalecana jest dalsza - bardziej szczegółowa diagnostyka. Lekarz specjalista może zlecić jedno lub kilka badań zawartych poniżej, które pozwolą na uzyskanie szerszego obrazu badanego materiału.

Badanie nasienia

Przygotowaliśmy szeroki zakres badań pozwalających zdiagnozować funkcjonowanie męskiego układu płciowego. Część z nich wykonujemy jako jedyny ośrodek w Polsce.

Przygotowanie do badania nasienia

Właściwe przygotowanie do badania ma bezpośredni wpływ na wiarygodność otrzymanego wyniku. Pozwala to na wykonanie prawidłowego odczytu oraz oceny parametrów nasienia.

• Przed badaniem zaleca się zachowanie abstynencji seksualnej (nie można współżyć lub masturbować się) od 2 do 7 dni (najlepiej od 3 do 5 dni),
• Przynajmniej tydzień przed badaniem należy prowadzić zdrowy tryb życia, odstawiając lub przynajmniej ograniczając używki takie jak alkohol, czy papierosy,
• Badanie nie powinno być wykonywane w trakcie infekcji przebiegających z podwyższoną temperaturą ciała.

Pobranie nasienia do badania

Podczas oddawania nasienia pacjent ma zapewniony odpowiedni poziom intymności i komfortu w specjalnie przygotowanym do tego celu pokoju. Wytrysk nasienia następuje poprzez masturbację do otrzymanego wcześniej jałowego pojemnika. Laboratorium seminologiczne znajduje się w tym samym miejscu co gabinet do oddawania nasienia. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ badania powinny być wykonywane na świeżym materiale (nie później niż 60 minut od momentu oddania) w warunkach stałej temperatury.

Badanie ogólne nasienia

Obejmuje analizę podstawowych parametrów nasienia, zgodnie z wytycznymi WHO 2010 oraz Polskiego Towarzystwa Andrologicznego. Badanie obejmuje ocenę makroskopową nasienia (objętość, czas upłynnienia, pH, kolor, lepkość) oraz mikroskopową (koncentracja, ruchliwość, żywotność i morfologia plemników oraz obecność komórek okrągłych).

Prawidłowe wartości parametrów nasienia wg WHO 2010:

• Objętość ejakulatu: ≥1,5ml
• pH: ≥7,2
• Koncentracja plemników: ≥15mln/ml
• Całkowita liczba plemników w ejakulacie: ≥39mln/ejakulat
• Ruchliwość plemników: całkowita ≥40%, postępowa ≥32%
• Żywotność >58%
• Morfologia ≥4% plemników o prawidłowej budowie
• Koncentracja komórek okrągłych <5mln/ml
• Koncentracja leukocytów <1mln/ml

MAR test – test na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych

Służy do wykrywania przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu. Przeciwciała produkowane przez organizm mężczyzny, przeciwko własnym plemnikom, powodują spadek ich ruchliwości i zdolności do penetracji. Wynik testu podawany jest jako odsetek ruchliwych plemników związanych w teście. Test ten można wykonywać jedynie wtedy, gdy w nasieniu znajdują się plemniki wykazujące ruch.

Wskazania: podstawowa diagnostyka andrologiczna, obecność aglutynacji plemników, zaburzenia ruchliwości plemników (duży odsetek plemników o ruchu „w miejscu”).

Test HBA – test wiązania plemników z hialuronianem

HBA jest testem „funkcjonalności” i dojrzałości plemników. W teście HBA plemniki prawidłowe łączą się z kwasem hialuronowym i dzięki temu można je odróżnić od nieprawidłowych. Obniżony wynik testu HBA świadczy o zaburzeniu rozwoju plemnika i braku receptorów koniecznych do wiązania plemnika z komórką jajową. Użycie uszkodzonego plemnika w technikach rozrodu wspomaganego, może prowadzić do braku rozwoju zarodka.

Wskazania: test wykonuje się w celu określenia potencjału plemników do zapłodnienia (wynik może być nieprawidłowy, pomimo prawidłowych parametrów badania ogólnego nasienia). Dodatkowo wynik może być pomocny w wyborze najlepszej metody rozrodu wspomaganego.

Test Swim-up – test migracyjny

Pozwala na ocenę zdolności poruszania się plemników pomiędzy różnymi środowiskami. Na podstawie testu ocenia się przydatność plemników przy planowanym zabiegu inseminacji domacicznej. Obniżona zdolność migracji wskazuje na obniżoną zdolność zapłodnienia przez plemniki - zarówno w procesie naturalnym jak i podczas inseminacji.

Badanie chromatyny plemnikowej

Wskazuje na procent uszkodzenia chromatyny (DNA) w plemniku, co w konsekwencji może utrudniać zapłodnienie lub dalszy rozwój zarodka. Nasienie, które wykazuje 15-30% uszkodzenia chromatyny plemnikowej, sprawia, że jego zdolność do zapłodnienia jest obniżona w stopniu małym lub średnim. Im wyższy jest procent uszkodzenia chromatyny plemnikowej (powyżej 30%), tym mniejsza zdolność zapłodnienia.

Wskazania: niepowodzenia w uzyskaniu ciąży lub przy poronieniach, zaburzenia w budowie plemników (teratozoospermia).

Badanie fruktozy w plazmie nasienia

Fruktoza jest wydzielana przez pęcherzyki nasienne, których wydzielina jest głównym składnikiem nasienia. Ilość fruktozy w nasieniu odzwierciedla jakość pracy pęcherzyków nasiennych. Zbyt mała ilość fruktozy w nasieniu może byś związana z niedoborem testosteronu, infekcjami pęcherzyków nasiennych lub ich wrodzonym brakiem.

Wskazania: niedobór testosteronu, podejrzenie stanu zapalnego pęcherzyków nasiennych, brak plemników w nasieniu (azoospermia), obecność nadmiernej liczby leukocytów w nasieniu, zaburzenia funkcjonowania plemników (szczególnie ruchliwości), zwiększona objętość lub lepkość nasienia, kwaśne pH nasienia.

Badanie kwasu cytrynowego w plazmie nasienia

Kwas cytrynowy jest wydzielany przez prostatę. Niedostateczne jego wydzielanie może mieć miejsce w przypadku stanu zapalnego prostaty. Uważa się, że kwas cytrynowy może mieć wpływ na funkcjonowanie i budowę morfologiczną plemników.

Wskazania: niedobór testosteronu, podejrzenie stanu zapalnego gruczołu krokowego, brak plemników w nasieniu (azoospermia), obecność nadmiernej liczby leukocytów w nasieniu, zaburzenia funkcjonowania plemników (ruchliwości, morfologii).

Badanie α-glukozydazy obojętnej (NAG) w plazmie nasienia

W najądrzu zachodzi jeden z najistotniejszych etapów dojrzewania plemników, czyli uzyskanie przez nie zdolności do ruchu. Przewlekłe stany zapalne najądrza prowadzą do zaburzenia ruchliwości plemników, zaburzeń w ich budowie morfologicznej oraz fragmentacji chromatyny plemnikowej. Ocena ilości NAG w nasieniu pozwala określić, czy powodem braku plemników jest niedrożność nasieniowodów, czy też brak ich produkcji w najądrzach, co różnicuje możliwości leczenia.

Wskazania: podejrzenie stanu zapalnego najądrzy lub jąder, brak plemników w nasieniu (azoospermia), obecność nadmiernej liczby leukocytów w nasieniu, zaburzenia funkcjonowania plemników (ruchliwości, morfologii), obniżony indeks DFI (jakości chromatyny plemnikowej). Kontrolne badanie skuteczności zabiegu wazektomii.

Badanie nasienia określającego potencjał oksydacyjno-redukcyjny (REDOX)

Nieodpowiedni styl życia oraz intensywny stres mogą powodować wystąpienie tzw. stresu oksydacyjnego. Jest on efektem zaburzenia równowagi między reaktywnymi formami tlenu a antyoksydantami w organizmie. Stres oksydacyjny negatywnie wpływa na płodność mężczyzny. Badanie nasienia z potencjałem REDOX umożliwia diagnostykę męskiej niepłodności.

Badanie nasienia określającego potencjał oksydacyjno-redukcyjny powinny rozważyć pary borykające się z niepłodnością o niewyjaśnionej przyczynie, czyli tzw. niepłodności idiopatycznej.

Wskazanie:

• Wystąpienia żylaków powrózka nasiennego
• Zakażeń i stanów zapalnych
• Obniżonych parametrów nasienia
• Nieudanych prób in vitro

Posiew nasienia z antybiogramem

Posiew to badanie mikrobiologiczne pozwalające na stwierdzenie obecności bakterii w próbce nasienia. W wyniku tego badania można określić, jaka bakteria wywołuje infekcję w męskim układzie płciowym, a następnie na podstawie antybiogramu dobrać właściwe i skuteczne leczenie antybiotykiem. Antybiogram to ocena wrażliwości danej bakterii na dane antybiotyki. Antybiogram wykonywany jest tylko wtedy, gdy wynik posiewu jest dodatni (obecne są w nim bakterie).

Urogenital7

Panel badań wykrywający za pomocą techniki Real-time PCR siedem patogenów infekujących układ moczowo-płciowy: Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma Genitalium, Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum, Ureaplasma parvum i Trichomonas vaginalis.

Biopsja jądra (TESA) i biopsja najądrza (PESA)"

Biopsję jądra i najądrzy wykonuje się w celu diagnostyki zaburzeń związanych z produkcją plemników.

U mężczyzn, ze stwierdzonym brakiem plemników w nasieniu, biopsja może wyjaśnić przyczyny niepłodności. Podczas tego zabiegu pozyskuje się plemniki, które mogą być wykorzystane do zapłodnienia pozaustrojowego.

Kwalifikacja do zabiegu odbywa się podczas konsultacji, na którą należy przynieść dokumentację dotyczącą niepłodności lub ewentualnych innych przewlekłych dolegliwości. Mężczyzna na zabieg zgłasza się w umówionym terminie, na czczo, z aktualnymi prawidłowymi badaniami krwi, ogolonymi zewnętrznymi narządami płciowymi.

Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa ok. 40 min. Możliwy jest powrót do domu tego samego dnia.

Badania diagnostyczne oraz wywiad medyczny są kluczowymi elementami pozwalającymi ocenić stan zdrowia kobiety. Diagnostykę należy zacząć od obecnego stanu zdrowia, w tym sprawdzenia, czy kobieta obecnie choruje na toksoplazmozę lub cytomegalię. Dodatkowo sprawdzany jest poziom przeciwciał przeciwko różyczce. W przypadku braku przeciwciał konieczne jest szczepienie. Warto też przed rozpoczęciem starania się o dziecko uzupełnić wszystkie zaległe szczepienia oraz udać się z wizytą kontrolną do stomatologa. W celu szczegółowej diagnostyki należy przeprowadzić dodatkowe badania zgodne z zaleceniem lekarza. Zazwyczaj zlecane jest jedno lub kilka poniższych badań. 

Monitorowanie owulacji

Celem badania jest ocena wzrostu i pękania pęcherzyka Graafa z komórką jajową w cyklu, po stymulacji jajeczkowania.

Przed badaniem czasami należy przyjmować leki potrzebne do wzrostu pęcherzyka.

Zazwyczaj od 10 dnia cyklu, co 2-3 dni wykonuje się badanie USG przez pochwę oceniając wzrost pęcherzyka Graafa, jego pękanie oraz wzrost endometrium.

HSG – badanie drożności jajowodów

• Niedrożność jajowodów jest jedną z najczęstszych przyczyn kobiecej niepłodności i stanowi około 25-35% wszystkich przypadków. Gdy tylko jeden jajowód jest drożny szanse na ciążę spadają o połowę. Wbrew powszechnemu mniemaniu nie jest tak, że raz owuluje jeden jajnik a raz drugi . Czasami kobieta ma owulacje jedynie z jednego jajnika lub najczęściej z jednego jajnika. Jeśli jajowód po tej stronie nie działa sytuacja staje się trudna. Dlatego sprawdzenie drożności jajowodów jest tak ważne w diagnostyce niepłodności zwłaszcza jeśli chcemy uniknąć metody In Vito i spróbować zajść w ciążę w sposób naturalny lub drogą inseminacji.

Przyczyny niedrożności jajowodów:

• zrosty w wyniku zmian zapalnych przydatków (jajniki i jajowody)
• aktualne lub przebyte zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową, zwłaszcza chlamydią
• infekcje dróg rodnych, spowodowanych przez poronienia
• zapalenie wyrostka robaczkowego
• operacje jamy brzusznej
• przebyte ciąże pozamaciczne
• operacje na jajowodach
• endometriozę
• zamknięcie światła poprzez czopy śluzowe

Postępowanie w przypadku zdiagnozowania braku drożności jajowodów

Niekiedy próbuje się udrożnić jajowody wówczas poprzez ten sam cewnik wprowadzane są mikronarzędzia. Drożność jajowodów uzyskuje się wprowadzając do ich światła micro prowadniki, a następnie mikrocewniki. O odzyskaniu drożności świadczy wypełnianie się jajowodów środkiem cieniującym, a następnie jego wypływ do jamy otrzewnej. Niestety to nie wystarczy żeby jajowód był drożny. To nie tylko przewód w którym biernie poruszają się plemniki, komórka jajowa lub zygota. Jajowód wysłany jest od wewnątrz nabłonkiem, którego rzęski mają prowadzić zapłodnioną komórkę jajową do macy. Jajowód to również jego wypustki- strzępki,  które aktywnie mają wyłapać komórkę jajową i przesunąć ją w kierunku jajowodu. Potwierdzenie drożności jajowodów to tylko część sukcesu.

Przygotowanie do zabiegu:

• 6 godzin przed zabiegiem trzeba być na czczo bez spożywania pokarmów i płynów
• należy być wypróżnioną
• konieczne jest przedstawienie wyników badań: HBS, HCV i HIV. 
• należy być tuż po menstruacji
• (bardzo ważne) po menstruacji do czasu badania nie wolno współżyć
• przed menstruacją konieczne jest zaaplikowanie do pochwy Metrionidazolu 2x dziennie przez 10 dni, po płukaniu pochwy Tantum Rosa irygatorem, również 2 razy dziennie. W innym przypadku należy mieć wykonane badanie czystości pochwy – rozmaz mikrobiologiczny, który powinien być I lub II stopnia, nie wcześniej niż 2 tygodnie przed badaniem
• należy zmyć lakier na paznokciach (powinna być odsłonięta naturalna płytka paznokcia)
• po badaniu konieczne jest pozostanie na terenie kliniki około 2 godzin
• po badaniu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych
• po każdym z zabiegów należy zażywać przez 3 dni, 3 x dziennie 1 tabelkę Ibuprofenu dla dorosłych

Szansa na zajście w ciążę po mechanicznym udrożnieniu jajowodów wzrasta do około 3-6%.

Histeroskopia

To badanie, które pozwala obejrzeć w powiększeniu wnętrze jamy macicy. Jest mało inwazyjne i coraz bardziej popularne w diagnostyce schorzeń ginekologicznych.

Badanie polega na wprowadzeniu przez pochwę do jamy macicy histeroskopu. Jama macicy zostaje wypełniona płynem, przez co ścianki macicy ulegają rozciągnięciu i są lepiej widoczne. Przez histeroskop można również wprowadzać mikronarzędzie, które pozwala pobrać wycinek do badania histopatologicznego. Jeśli badanie odbywa się bez znieczulenia ogólnego, pacjentka wychodzi do domu tego samego dnia, ponieważ trwa ono zaledwie od kilku do kilkunastu minut.

Celem badania jest ocena jamy macicy: jej wielkości, błony śluzowej oraz możliwych zmian patologicznych. Dzięki histeroskopii można wykryć zmiany takie jak: polipy, mięśniaki, zrosty, stany zapalne błony śluzowej jamy macicy oraz zmiany nowotworowe.

Przed badaniem wymagane jest, aby pacjentka była 5-6 godziny na czczo (bez jedzenia i picia). Konieczne jest również przedstawienie wyników badań: HBs, HCV i morfologii. Zabieg najlepiej wykonać w pierwszym tygodniu po miesiączce.

Histeroresekcja

To częsta metoda usuwania mięśniaków wpuklających się do jamy macicy poprzez resekcję (częściowe lub całkowite usunięcie). W odróżnieniu od pełnej operacji usunięcia mięśniaków, czas hospitalizacji po histeroresekcji najczęściej trwa od 4 do 14 godzin. Dodatkowym atutem jest powrót do normalnego trybu życia zaraz po zabiegu.

Badanie polega na wprowadzeniu przez pochwę do jamy macicy optycznego wziernika — histeroresektoskopu. Jama macicy zostaje wypełniona płynem, przez co ścianki macicy ulegają rozciągnięciu i są lepiej widoczne. Przy pomocy histeroresektoskopu wycina się polip lub mięśniak. Sam zabieg trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

Przed badaniem wymagane jest, aby pacjentka była 5-6 godziny na czczo (bez jedzenia i picia). Przed zabiegiem konieczne jest przedstawienie wyników badań: HBs, HCV i morfologii. Zabieg najlepiej wykonać w pierwszym tygodniu po miesiączce.

Hydrolaparoskopia

HYDROLAPAROSKOPIA to innowacyjna i unikatowa metoda diagnostyki zaburzeń płodności u kobiet, będąca połączeniem histeroskopii i laparoskopii jednocześnie. Jest to technika endoskopowa przezpochwowej oceny jamy macicy i narządów miednicy mniejszej, będąca mniej inwazyjną metodą niż laparoskopia, a jednocześnie skuteczniej obrazująca jamę macicy oraz drożność i budowę jajowodów niż popularna histerosalpingografia (HSG) czy histerosalpingografia metodą HyCoSy (sonoHSG).

Badanie polega na wykonaniu histeroskopii, a następnie przez tylne sklepienie pochwy lekarz wprowadza do jamy brzusznej hydrolaparoskop. Na tej podstawie dokonuje oceny zagłębienia odbytniczo-macicznego, jajowodów i ich drożności oraz jajników.

W trakcie hydrolaparoskopii do jamy brzusznej wprowadzany jest płyn (roztwór z soli fizjologicznej), co uwidacznia niuanse w budowie jajowodów oraz pozwala na dokładną ocenę ich funkcji (ocena jakości strzępków, pełniących funkcje przechwytujące i transportujące komórki jajowej). Zabieg przeprowadzany jest przy zachowaniu minimum inwazyjności, dlatego może być wykonywany w gabinetach zabiegowych w znieczuleniu ogólnym dożylnym.

Zalety hydrolaparoskopii:

• niska inwazyjność zabiegu (badanie transwaginalne),
• brak konieczności nacięcia powłok jamy brzusznej jak w laparoskopii,
• skuteczniejsza od HSG metoda oceny drożności jajowodów,
• duża dokładność badania i możliwość wykrywania nieprawidłowości,
• możliwość równoczesnej diagnostyki i leczenia uwidocznionych zmian,
• możliwość przeprowadzenia zabiegu w gabinecie, przy użyciu ogólnego znieczulenia dożylnego,
• rzadkie powikłania i mniejsze dolegliwości bólowe po zabiegu w porównaniu do HSG.
• możliwość oceny stanów zapalnych błony śluzowej jamy macicy
• możliwość pobrania materiału tkankowego do oceny histopatologicznej i rozpoznania przyczyny stanu zapalnego błony śluzowej i wrażliwości na leczenia antybiotykami.

Przygotowanie do zabiegu:

Dzień wcześniej należy przyjąć środek przeczyszczający jelita. Pacjentka na badanie zgłasza się na czczo (nie można jeść i pić od 5 do 6 godzin) oraz z aktualnymi wynikami badań: grupy krwi, morfologii, APTT, HBs, HCV.

Badanie receptywności endometrium – ERA

Jesteś po zabiegu in vitro, zarodek rozwijał się prawidłowo, a mimo to nie jesteś w ciąży?

Jednym z powodów może być niereceptywność endometrium (błona śluzowa macicy nie przyjęła zarodka).

Do tej pory termin transferu był ustalany tylko na podstawie rozwoju zarodka, co nie dawało pewności, czy endometrium jest przygotowane na jego przyjęcie.

Dzięki badaniu ERA, jako jedyni w Polsce, u 95% pacjentek z wynikiem niereceptywnym, jesteśmy w stanie dokładnie określić, w której dobie rozwoju zarodka należy wykonać transfer, aby zakończył się sukcesem. Tylko u 5% pacjentek z niereceptywnym endometrium błona śluzowa macicy nie przyjmie zarodka w żadnej dobie jego rozwoju.

Przebieg badania receptywności endometrium ERA

W celu przeprowadzenia badania receptywności endometrium, około 21 dnia cyklu, wykonuje się biopsję endometrium. Próbka endometrium pobierana jest poprzez dopochwowe wprowadzenie bardzo cienkiego cewnika.
Jest to najmniej inwazyjna metoda, która pozwala pobrać materiał do badania.
Badanie to nie wiąże się z dodatkowym ryzykiem. Możliwe jest odczucie dyskomfortu lub niewielkiego krwawienia/plamienia z dróg rodnych po biopsji.
Czas oczekiwania na wynik to około 3 tyg.

Test stymulacji z GnRH

Test określa prawidłowe funkcjonowanie przysadki mózgowej, czyli wydzielanie hormonów FSH i LH, które mają za zadanie stymulację jajników i macicy. Kwalifikacja do badania odbywa się podczas wizyty u naszego lekarza endokrynologa. Na test Pacjentka umawia się w rejestracji, wyznaczając termin. Koniecznym jest omówienie wyników testu z lekarzem endokrynologiem.

Przebieg testu stymulacji z GnRH

Test polega na podaniu Pacjentce hormonu podwzgórza (gonadoliberyny) oraz trzykrotnemu badaniu poziomu hormonów przysadki (FSH i LH). Krew do badania pobierana jest zaraz przed podaniem gonadoliberyny oraz po 30 min i po 60 minutach od podania gonadoliberyny.

Test z podaniem GnRH (gonadoliberyny) wykorzystywany jest w diagnostyce:

• pierwotnego lub wtórnego braku miesiączki
• hipogonadyzmu u kobiet i mężczyzn
• przedwczesnego dojrzewania płciowego
• opóźnionego dojrzewania płciowego
• zespołu policystycznych jajników
• hiperprolaktynemii

Więcej informacji o teście stymulacji z GnRH pod numerem telefonu: +48 22 522 85 00 lub bezpośrednio w rejestracji Salve Medica Warszawa.